Adam Adamus: Epilog moich wspomnień

Zamieszczam dziś ostatnią cześć wspomnień Adama Adamusa, swoisty epilog do poprzednich ośmiu odcinków, które ukazały się na tej stronie. Kontaktując się po raz pierwszy z byłym piłkarzem żółto-niebieskich nie sądziłem, że spotkam się z tak serdeczną reakcją i że w efekcie powstanie tak barwna i wielowątkowa opowieść. W tym miejscu chciałem podziękować panu za poświęcony czas, panie Adamie! Życzę dużo zdrowia i radości z życia, mając nadzieję, że pozostaniemy nadal w kontakcie.

Chciałoby się pisać w nieskończoność, by móc w ten sposób przeżywać stare dobre czasy. Niestety pamięci już trochę zawodzi i tematy powoli się wyczerpują. Gdyby się ktoś zapytał kogo oprócz kolegów ze Świdnika najbardziej zapamiętałem, odpowiedź brzmi: trzy kobiety.

W tym bardzo sympatyczną magazynierkę Panią Zosię Bugałową (na zdjęciu powyżej), która nie tylko dbała o nasz sprzęt, ale świetnie znała się na piłce. Pewnego razu przyszedł na testy młody chłopak. Przebrał się w ciuchy treningowe, a pani Zosia mówi do nas, że ten nowy to słaby i szkoda tylko sprzętu. Na pytanie skąd pani wie, odpowiedź była taka: „Przecież widzę po nogach, że to nie piłkarz.” Oczywiście pani Zosia miała rację.

Druga pani to Wiesia Ulanicka, obecnie pani Lewandowska po mężu Jerzym, świetnym bokserze który walczył w Avii, reprezentując wielokrotnie reprezentację Polski. Wiesia i Jurek wzięli ślub niebawem po moim wyjeździe ze Świdnika. Obecnie mieszkają w Nowej Hucie. Jurek został „kupiony” do tamtejszego Hutnika i stąd ta zmiana miejsca zamieszkania. Ciekawym chyba było to, że Jurek Lewandowski był bardzo religijny i jeszcze za moich czasów służył do mszy jako ministrant. Jak na boksera to chyba ewenement.

Wiesia pracowała na recepcji w naszym hotelu przy basenie, mieliśmy w związku z tym częsty kontakt. Wiesia miała śliczną twarz i piękne duże oczy. Niestety w dzieciństwie przeszła chorobę Heinego-Medina. Mimo to nie przeszkadzało to nam być parę razy na potańcówce w baraczku. Pewnego razu postanowiliśmy pójść na studia. Na prawo przy Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej. Na egzaminach wstępnych wymagana była znajomość historii i geografii. Uczyliśmy się razem. Najczęściej w domu Wiesi. Poznałem w związku z tym jej wspaniałą bardzo kulturalną rodzinę. Brat Wiesi, Krzysztof, był początkującym malarzem. Podarował mi jeden ze swoich obrazów. Do dziś w moim mieszkaniu wisi ten obraz na honorowym miejscu. Tytuł tego obrazu, jak mi powiedział Krzysiek, to „Samotność” (odwrócona kobieta, a przed nią bezkresny horyzont). Myślał, jak się domyślam o swojej kochanej siostrze i jej cierpieniu związanym z chorobą. Jak widać życie ułożyło się tak, że nie została sama i z tego co wiem ma też dzieci .

Nasze wieczorne nauki kończyły się przeważnie wspaniałą kolacją. Uczyliśmy się jak umieliśmy i jak czas nam pozwalał. Brak ukierunkowania powodował, że rezultaty tych nauk były dość mizerne. Z historii najlepszą wiedzę przyswoiliśmy sobie do Jagiellonów, a współczesną historię trochę zaniedbaliśmy. Z geografii jako ciekawostkę, na egzaminie, dostałem pytanie „jakie znasz PGR-y na Lubelszczyźnie?”. Odpowiedziałem, że nie wiem gdyż pochodzę z Kielc. Drugie pytanie: „to proszę powiedzieć jakie PGR-y są na Kielecczyźnie?” Skąd ja biedny miałem wiedzieć takie rzeczy? Oczywiście oblałem, ale z perspektywy czasu to pewnie dobrze, bo niechybnie byłbym bezrobotny, tak jak mój starszy syn Mateusz, który skończył prawo na Uniwersytecie Gdańskim.

Wiesia przyjaźniła się z moją śp. bratową Ewą i przez wiele lat spotykaliśmy się przy różnych okazjach. Pewnego razu będąc w Krakowie dzięki Ewie i Irkowi odwiedziliśmy państwa Lewandowskich w ich domu w Nowej Hucie. Przy lampce wina powspominaliśmy nasze młodzieńcze lata.

Trzecia pani to Stefania Ziemińska, żona byłego prezesa Avii Mieczysława Ziemińskiego. Za moich czasów była ona pracownikiem LOK-u, gdzie ułatwiła nam, czyli mojemu bratu, Januszowi Spucie, Frankowi Golikowi i mnie zdanie egzaminu na prawo jazdy. Z tego co wiem była ona później pracownikiem klubu, chyba jako sekretarka. Po zdaniu egzaminu na prawo jazdy, chcąc podziękować pani Stefanii, przynieśliśmy kwiaty i trochę alkoholu i wszystko zakończyło się huczną kolacją. Poznałem wówczas młodą chyba 17- letnią córkę Stefanii, Grażynę i później bez skutku smaliłem do niej cholewki. Pani Stefania dość często zapraszała nas do siebie na wspaniałe obiadki. Spotykaliśmy się jeszcze parę razy w Warszawie.

To co również dobrze zapamiętałem to kulisy meczu z Hetmanem w Zamościu (wygraliśmy 4:0), w którym to skutkiem kopnięcia przez przeciwnika w głowę miałem pękniętą kość jarzmową twarzy. Po meczu byłem opuchnięty i wyglądałem jak Dzwonnik z Notre-Dame, Quasimodo. Za dwa tygodnie grałem już ze Stalą Kraśnik. Pamiętam jak w tym meczu wylatywały mi z nosa i z ust skrzepy krwi. Po prostu nie do końca byłem wyleczony z kontuzji. Do dziś czuje w dotyku zmiany kostne pod prawym okiem. Żeby było śmiesznej to praktycznie faulu nie było, gdyż ja w walce o piłkę miałem za nisko głowę.

Mówi się, że życie dzieli się na trzy etapy: dzieciństwo, młodzieńczości oraz okres w którym wszyscy zwracają się do ciebie: „dobrze dziś wyglądasz”. Najpiękniejszy czas to bez wątpienia ta młodzieńczość. Część tego okresu w moim przypadku to trzy wspaniałe lata w Świdniku. Kto wie czy nie najciekawsze. W ogóle to czas czynnego grania w piłkę był cudowny. Poznałem wielu wspaniałych ludzi. Poznałem, dzięki piłce, kawał świata. Nikt mi tego nie zabierze. Ten czas to również wspaniały okres edukacyjny. Życzę wszystkim młodym piłkarzom by po latach mogli również powiedzieć to samo. Gdybym jeszcze miał komuś coś doradzić, a ten ktoś chciałby starego już dziadka posłuchać to młodzieży kochana, korzystajcie z młodych lat jak najwięcej. Bawcie się, weselcie, ale z rozsądkiem i umiarem gdyż przyszłe życie też może być piękne jeżeli o to zadbacie w młodych latach.

Dziękuję także Panu Maćkowi Choinie za to, że mnie odszukał i umożliwił podzielenie się moimi wspomnieniami. Pasja przekazywania i trwałego dokumentowania historii swojego ukochanego klubu jest godna wielkiego podziwu i szacunku. Pozdrawiam wszystkich czytających te moje wspomnienia, życząc Wam Wszystkim dużo szczęścia.

Adam Adamus

***
Zdjęcie pani Zofii Bugały pochodzi z książki Krzysztofa Załuskiego „Avia i Aeroklub Świdnik w latach 1952-2012”.

Adam Adamus przedstawia sylwetki kolegów z drużyny

W poprzedniej części swoich wspomnień pan Adam Adamus opowiedział o najbardziej znanym zawodniku jaki kiedykolwiek grał w Avii, Januszu Żmijewskim. Dziś przedstawiam sylwetki pozostałych piłkarzy naszego klubu nakreślone przez mojego rozmówcę. Na powyższym zdjęciu stoją od prawej: Wiesław Grudziński, Franciszek Golik, Andrzej Oryszko, Ryszard Andrzejczak, Ireneusz Adamus i Adam Adamus. Na dole od lewej: Edward Niedźwiedzki i Kazimierz Motylewski. Fotografia została wykonana w lecie 1973 roku, przed debiutem Avii w II lidze.

 

Bramkarze

 

Marek Maciejewski i Kazik Motylewski rywalizowali o pierwszeństwo w wyjściowym składzie. Mieli podobne walory: dobrą technikę bramkarską, niezłą sprawność fizyczną. Brakowało im jak na mój gust trochę wzrostu. Myślę, że ta rywalizacja wyszła na dobre im samym, tak jak i całej drużynie. Sam fakt że ”Motylem” zainteresowała się Miedź Legnica też o czymś świadczy. Obaj już byli żonaci i nie wdawali się za dużo w tzw. życie towarzyskie. Mieli szlaban, ale i tak kilka wspólnych imprez zaliczyliśmy. Pamiętam obaj mieli bardzo sympatyczne żony.

Pamiętam pewną historię związaną z Markiem i jego żoną Gabrysią. Otóż na meczu bodajże w Białymstoku Marek doznał poważnej kontuzji i musiał pozostać tam w szpitalu. Drużyna wróciła do Świdnika bez niego. Biedna Gabrysia martwiąc się o Marka przyszła wieczorem do naszego hotelu chcąc się dowiedzieć coś na temat męża. Trener Mieczysław Gracz wyjechał do Krakowa, chłopaki poszli na pomeczową imprezę. Pozostałem tylko ja, gdyż miałem gorączkę i nie w głowie było mi imprezowanie. Recepcjonistka wpuściła Gabrysię na piętro do mojego pokoju. Wypiliśmy kawkę pogadaliśmy z pół godziny. Starałem się jak umiałem ją pocieszać, że z Markiem nie jest tak źle. Oczywiście – wiadomo: małomiasteczkowe obyczaje – wybuchła afera, że pewnie Bóg wie, co się działo w pokoju. Nawet sam trener Gracz zajął się dochodzeniem. Trzeba przyznać że Gabrysia była atrakcyjną dziewczyną, ale ani mnie, ani jej nie przyszły do głowy jakieś głupoty.

Będąc kiedyś z trampkarzami Bałtyku na turnieju w Krasnymstawie, wykorzystałem moment by przyjechać do Świdnika z myślą załatwienia z zakładu tzw. Rp7, potrzebnego do ustalenia kapitału początkowego przed czekającą emeryturą. Na dyżurce zadzwoniłem do kadr grzecznie się przedstawiając, a tu niespodzianka. Telefon odebrała dawna koleżanka z którą balowało się min. w słynnym ”baraczku”. Nie pamiętam niestety jej imienia. Połączyła mnie z klubem, gdzie kolejna niespodzianka: telefon odebrał Marek Maciejewski. Byłem przekonany, że to nasz bramkarz. Jak się okazało była to tylko zbieżność nazwisk. Oczywiście odwiedziłem siedzibę klubu i chwilę porozmawiałem z panem Markiem, obecnym prezesem Avii.

Z kolei Kazia Motylewskiego spotkałem po latach albo w Legnicy albo w Lubinie na meczu. Grałem wówczas w Bałtyku. Wygraliśmy 2:0. Uważam, że to obecność Kazia zmobilizowała mnie do jak najlepszej gry.

Jurka Mikulicza pamiętam bardzo dobrze. Byłem z nim razem w tym krótkim pobycie w Widzewie. Ja wróciłem, a on został. Jurek miał zdecydowanie lepsze warunki fizyczne od opisywanych wcześniej kolegów. Był szalenie odważny i sprawny fizycznie. Niestety miał wadę wzroku, był krótkowidzem. Myślę, że ta wada nie pozwoliła mu zrobić większej kariery.

Jurek lubił grać w karty. Opowiadał, że kiedyś grał z jakimiś szulerami w pokera. W pewnym momencie przyszła mu karta, a na stole była duża pula pieniędzy. Jurek sprawdził blefującego gracza. Jak doszło do konfrontacji kart Jurek miał chyba fula, a przeciwnik pięć kart każda z innej parafii. Pieniądze zgarnął ten co miał zupełną plażę w kartach. Na pytanie Jurka ”co masz?” padła odpowiedź że „barambuko”. Jurek się z tym pogodził i czekał na moment kiedy on zrewanżuje się tym manewrem. Gdy doszło do takiej sytuacji padła od przeciwnika odpowiedź: „Barambuko” bierze raz i po sprawie.

Zbigniew Kondziak był wtedy młodym chłopakiem. Był za moich czasów drugim lub trzecim bramkarzem. Z Tego co wiem później grał wiele lat w Avii i to z dużym powodzeniem. Wydawał się jakiś taki nieporadny, a tu proszę, pewnie podglądanie starszych kolegów pomogła mu w osiągnięciu dobrego poziomu wyszkolenia. Niestety nie pamiętam Henryka Kagankiewicza.


Obrońcy


Wiesiek Grudziński
grał na lewej obronie i rywalizował o miejsce z Bogdanem Bukowskim oraz później z Witkiem Synoradzkim. Był zawodnikiem szybkim, ambitnym. Jak mi się wydaje gra głową nie była jego mocną stroną. Miał bardzo ładną dziewczynę, chyba miała na imię Hania i był bardzo o nią zazdrosny. Był zamknięty w sobie i trochę odizolowany od reszty drużyny.

Bogdan Bukowski. Wychowanek Avii, miał dobre warunki fizyczne, niezłą technikę użytkową. Mógł zrobić większą karierę, podobnie jak Andrzej Dyński i Lucjan Oskroba. Niestety minimalizm był cechą dość powszechną w tamtych czasach. W końcu myślę, że Ci wspomniani koledzy grali przez szereg lat na poziomie II ligi więc w końcu z ich poziomem sportowym nie było tak źle. Być może mieli po prostu mniej szczęścia niż chociażby ja.

Roman Szpakowski. Świetne warunki fizyczne. Doskonała gra głową. Chyba trochę mało zwrotny. Byłem w sumie trochę zaskoczony, że zrobił niezłą karierę, grając wiele lat w II-ligowych Błękitnych Kielce. Do dziś tam chyba mieszka i aż dziw, że go nigdy nie spotkałem, a w Kielcach jestem przynajmniej dwa razy w roku. Do dziś w czasie meczów Korony jeżeli jest rzut wolny z około połowy boiska, kibice skandują nazwisko Romka, który zasłynął w Kielcach kilkoma bramkami właśnie z rzutów wolnych z okolic połowy boiska.

Andrzej Dyński. Świetne warunki fizyczne, przypominał trochę Władysława Żmudę. Był silnym punktem zespołu. Trochę poprawiając sprawność ogólną, a to było do zrobienia, mógłby zajść wysoko. Błąd tkwił jak zwykle w szkoleniu na etapie juniorskim.

Mieczysław Wężyk. Mietek, podobnie jak Andrzej i Bogdan, szalenie miły kolega, zawsze uśmiechnięty, z resztą jak większość drużyny. Razem z Dyńskim, czy też ze Szpakowskim tworzyli solidną parę stoperów.

Witold Synoradzki przyszedł do Avii jako dojrzały zawodnik. Było to widać na boisku. Doskonałe warunki fizyczne (dziewczyny też na ten temat trochę wiedziały), silny, twardy i dobrze grający głową. Nienaganna technika. Był obunożny. Po prostu dobrze wyszkolony piłkarz. Sądzę, że również sprawność fizyczna w tym zwrotność i szybkość nie była jego najmocniejszą stroną. Pamiętam, że Witek nauczył mnie fajnych piosenek. Uczyłem ich później moich trampkarzy w ramach zajęć pozaboiskowych. Jak Witek będzie to czytał to pewnie będzie pamiętał: „Panie władzo, panie władzo czy pan nie wie gdzie tu k….pę sadzą” oraz „Kiedy wo-wo-wo-da kiedy woda z dachu kapie, wtedy ją-ją-ją, wtedy ją się dobrze łapie” itd.

Waldemar Krzyżanowski. Bardzo ciekawy piłkarz. Klasyczny prawy obrońca. Jak na tamte czasy bardzo ofensywny, dublujący często skrzydłowego. Wrodzona wytrzymałość pozwalała mu na częste wycieczki pod bramkę przeciwnika. Być może chyba nie najlepsza technika nie pozwoliła mu, żeby był zapamiętany jako piłkarz jeszcze bardziej. Miał charakterystyczną, trochę przygarbioną sylwetkę. Pamiętam, że interesował się wynikami rozgrywek piłkarskich z różnych krajów. Raz przyszedł do klubu podekscytowany tym, że Zair wygrał mistrzostwo Afryki.

Trudno mi zapomnieć o takich obrońcach jak Olek Bachur, Marian Meksuła czy też Jacek Rudak. Wszyscy Trzej byli już u schyłku swojej kariery. Zapamiętałem ich jako super fajnych kolegów. Mieli oni uzasadniony autorytet wśród młodszych piłkarzy. Ten autorytet nie brał się z racji ich wieku, ale przede wszystkim z dużych umiejętności boiskowych i ojcowskiego podejścia do nas młodych. Ich rady boiskowe jak i pozaboiskowe bardzo nam młodym pomagały.

Jacek Rudak miał skutkiem jakiegoś incydentu pól palca w prawej ręce. Pamiętam jak kiedyś będąc w lokalu zwrócił się do kelnera, podnosząc tę rękę „Proszę pięć piw”, by po chwili powiedzieć „O przepraszam, cztery i pół”, trzymając tę rękę cały czas w górze. Pamiętam też że jak właśnie Jacek trenował bardzo solidnie na poniedziałkowych i wtorkowych zajęciach to wiadomo było, że poprzedniego dnia był na zakrapianej imprezie. Im większa impreza tym większe zaangażowanie na treningu. W razie czego młodzi, bierzcie przykład!

Edward Niedźwiedzki. Niewiele grał za moich czasów. Był raczej zawodnikiem zmianowym.

Na zdjęciu powyżej stoją od lewej: Bogdan Bukowski, Andrzej Dyński, Lucjan Oskroba i Waldemar Krzyżanowski. Na dole: Henryk Szymkiewicz i Wojciech Konf. Zdjęcie wykonane zostało latem 1973 roku.


Pomocnicy

Roman Nowosad. Ważna postać ówczesnego zespołu. Środek pomocy. Dobrze wyszkolony. Oczy dookoła głowy (niestety już dość poważnie łysiejącej). Miał doskonałe krosowe, długie podania z lewej nogi. Szybkość biegowa nie była jego mocną stroną, co nie znaczy, że nie grał szybko dzięki swym umiejętnościom techniczno-taktycznym.

Lucjan Oskroba. Grał przeważnie na lewej pomocy. Podobny typ piłkarza co Bukowski i Dyński. Też wychowanek Avii. Z resztą właśnie wszyscy trzej trzymali się razem. Do ich grupki należałoby dołączyć Heńka Szymkiewicza, chyba najbardziej utalentowanego z nich wszystkich. Niestety Henio nie prowadził zbyt higienicznego trybu życia. Szkoda.

Grzegorz Gronowski. Przyszedł do nas chyba z Motoru. Mieszkał w Lublinie i codziennie dojeżdżał do Świdnika. Nie zdążyłem go poznać bliżej. Piłkarsko był ciekawym zawodnikiem, dobrze wyszkolonym i przydatnym dla zespołu.

Franciszek Golik. Z Frankiem spędzałem niemal każdą chwilę w owym czasie. Mimo że raczej był małomówny to wszyscy go lubili. Miał swoiste poczucie humoru, puentując często jakąś sytuację oryginalnym komentarzem. Np. jadąc kiedyś taksówką koło monumentalnego pomnika na Majdanku mówię, że ”piękny ten pomnik prawda?”, a on na to ze swoistym luzem: „Mieli trochę roboty”. Na potańcówkach w „baraczku” nie angażował za dużo w tańcach w odróżnieniu np. od mnie, ale cwaniak zawsze wyłowił fajną dziewczynę. Po prostu był lepszy taktycznie. Widocznie nie zawsze trzeba być duszą towarzystwa i latać od stolika do stolika. Franek to klasyczny Krakus mówiący oryginalną gwarą krakowską. Był wychowankiem Garbarni. Dobrze wyszkolony prezentujący klasyczną krakowską szkołę. Nie ulega wątpliwości, że był filarem zespołu.

Dwaj przyjaciele z boiska czyli Adam Adamus i Franciszek Golik.


Napastnicy

 Janusz Sputo. Świetny napastnik. Prawdziwy kiler. Nie każdy potrafi strzelić 20 bramek w sezonie. Dość niski jak na napastnika, ale świetnie ułożona stopa i dobra technika uderzenia pozwalała mu na zdobywanie wielu bramek. Wychowanek Naprzodu Jędrzejów, później grał w SHL Kielce, Wiśle i Cracovii. Na zakończenie kariery wyjechał do RFN. Podobny trochę typ osobowości do Franka Golika, ale bardziej skryty. No, chyba że był po paru piwach. Okazywał się wtedy bardzo wesołym i sympatycznym facetem. Jako trener zdobył m.in. mistrzostwo Polski juniorów z Cracovią rocznika 1973 wygrywając w finale z Lechią w Gdańsku. W Cracovii grał min. późniejszy jego zięć Tomasz Rząsa , a w Lechii Sławomir Wojciechowski.

Andrzej Oryszko. Chyba jeden z lepszych napastników w II lidze. Nie wiem dlaczego, ale sprawiał wrażenie trochę zakompleksionego. Był bardzo skromny. Najbardziej zapamiętałem go z faktu, że chłopak grał kilka meczów z pękniętą strzałką u nogi. To się nazywała ambicja. Dziś niektórzy uznani piłkarze nie chcą grać z podbitym okiem (trochę przesadzam ale coś w tym jest). Niestety świadczyło to również o poziomie opieki lekarskiej sportowców w tamtych czasach.

Ryszard Andrzejczak. Bardzo dobrze wyszkolony piłkarz. Nienaganny technicznie. Dobre jak na napastnika warunki fizyczne. Nic tylko grać i robić karierę. Niestety tej kariery nie zrobił. Podejrzewam, że problem leżał w talencie, a raczej jego braku. Do tego dochodził brak twardości i odwagi w grze. Określiłbym go tak: piłkarz „selektodelikates”. Jeżeli Rysiek będzie to czytał to mam nadzieję, że mnie zrozumie. Teraz charakteryzowałem Cię z punktu widzenia trenera. W końcu mogę też się po tylu latach mylić.

Wojciech Konf. Najkrócej można powiedzieć, że zmarnowany wielki talent. Nie pierwszy i nie ostatni. Miał ogromny potencjał. Tego typu zawodnik powinien był grać albo w Legii albo np. w Górniku Zabrze. Niestety problem leżał w charakterze, co się niestety potwierdziło w Świdniku.

Chyba nie ominąłem nikogo. Wszystkich Was Panowie pozdrawiam i zapraszam do Gdyni, lub do kontaktów internetowych czy też telefonicznych (kontakt uzyskacie pisząc do administratora tej strony). Do kontaktu zapraszam nie tylko piłkarzy. Zdaję sobie sprawę, że niektóre fakty mogłem pomylić lub coś pomieszać. Mam nadzieję, że mi to wybaczycie. Chciałbym się podpisać jakąś ksywą ale nie pamiętam żebyście mi ją nadali. O bracie Irku nic nie pisałem bo mógłbym się niechcący mu narazić i tak jak kiedyś na treningu w Świdniku ganiałby mnie po całym boisku, czy też po rynku Wieliczce gdzie obecnie mieszka. A tak na marginesie chciałem przekazać, że w jednym z sezonów Irek był królem strzelców w I lidze, ale… meczów wyjazdowych. Niech to posłuży jako cały komentarz o nim. Irek był bardzo sprawny przed kontuzją. Grał świetnie w kosza (II-go ligowa Tęcza Kielce) oraz w piłkę ręczną. Miał wspaniałą skoczność. Widziałem zdjęcie z meczu Wisła Kraków – Legia na którym widać było, jak wygrywał pojedynek główkowy z Bernardem Blautem, który jak pamiętamy miał ksywę „Długopis” i mierzył około 2 metry. Niestety poważna kontuzja stawu skokowego w treningowej gierce wiślaków po zderzeniu z bramkarzem Henrykiem Stroniarzem praktycznie przekreśliła rozwój jego kariery. Noga po tym urazie w późniejszym okresie była już na tyle osłabiona, że miał usuwaną łąkotkę i w końcu rekonstruowano mu zerwane wiązadła krzyżowe.

Do usłyszenia lub do zobaczenia,
Adam wraz z bratem Irkiem.

Adam Adamus opowiada o Januszu Żmijewskim

Poprosiłem pana Adama Adamusa o scharakteryzowanie w kilku słowach każdego z kolegów, z którymi występował w Avii. Pomyślałem, że jako wieloletni trener drużyn ligowych, nie będzie miał z tym problemu i nie zawiodłem się, bo w zasadzie o każdym z ówczesnych graczy naszego klubu opowiedział coś ciekawego. Na początek o Januszu Żmijewskim, którego widzimy na powyższym zdjęciu. Zdjęcie zostało wykonane przed drugoligowym meczem z Motorem Lublin wiosną 1974 roku. Widzimy na nim piłkarzy Avii wychodzących z budynku klubowego. Są to od prawej: Janusz Żmijewski, Adam Adamus, Ryszard Andrzejczak, Witold Synoradzki i ostatni ledwo widoczny w drzwiach Roman Nowosad. W tym momencie na trybunach kłębił się już tłum około siedmiu tysięcy widzów czekających na pierwszy gwizdek sędziego. Avia przegrała to spotkanie 0:2 po dwóch bramkach Jerzego Krawczyka, naszego późniejszego trenera w latach 90-tych. Ale oddajmy głos panu Adamowi:

Opowiedzieć o kolegach sprzed czterdziestu lat jest zadaniem dosyć trudnym i trochę niebezpiecznym, gdyż po latach mógłbym się komuś narazić nieopatrznym komentarzem. Pozwoli Pan, że moja charakterystyka nie będzie dotyczyć wyłącznie spraw boiskowych. Zacznę może od Janusza Żmijewskiego chociażby z szacunku dla jego dokonań piłkarskich. Właśnie w Avii miałem przyjemność i zaszczyt grać po raz pierwszy razem z piłkarzem takiego formatu, który m.in. wielokrotnie wystąpił w reprezentacji Polski.

Cóż to była za ciekawa osobowość! Facet o wysokiej kulturze osobistej, zawsze elegancki i szarmancki. Był doskonałym mówcą, z wielką swadą i bardzo obrazowo opowiadał anegdotki i wydarzenia z jego życia prywatnego i sportowego. Drużyna bardzo go lubiła, do tego stopnia, że „biliśmy” się o to by na meczach wyjazdowych mieszkać z nim razem w pokoju hotelowym, by móc słuchać jego opowieści.

Przystojny, szalenie podobał się kobietom. Miałem okazję być parę razy z nim na kilku imprezach i gdyby tylko chciał pewnie każda by mu uległa. Byliśmy razem z drużyną w sanatorium w Muszynie. Mieliśmy tam kilka ciekawych przygód o których nie będą pisał gdyż nie daj Bóg żony mogą to przeczytać. Jak znudziło się nam w Muszynie to jechaliśmy na imprezę do pobliskiej Krynicy. Wspaniałe czasy.

Janusz miał żyłkę hazardzisty, świetnie grał w pokera. Opowiadał również o swoich wypadach do warszawskich kasyn. Jego kłopoty z prawem związane z aferą na Okęciu przed meczem Legii z Feyenoordem w półfinale Pucharu Europy miały charakter klasycznej prowokacji (coś na ten temat wiemy i dziś choćby na podstawie historii z agentem Tomkiem). Ktoś otrzymał jakiś medal, czy też awans, a Janusz swoje przecierpiał. Był wtedy jeszcze młody (przed 30-ką) i pewnie jako półfinalista Pucharu Europy znalazłby dobry klub i podobnie jak Robert Gadocha, czy inni piłkarze, mógłby wyjechać za granicę i grać za wielkie pieniądze.

Największą zaletą piłkarską Janusza był charakterystyczny bardzo skuteczny drybling, którym stwarzał bardzo istotną przewagę liczebną dla swojej drużyny. Oczywiście też duża szybkość piłkarska, dobry zmysł do gry kombinacyjnej no i dokładne dośrodkowania. To jego największe zalety.

Zapamiętałem Janusza jeszcze z jego zachowań i przygotowań przedmeczowych. Dla mnie wielkim zaskoczeniem było jak facet mający mecz w godzinach popołudniowych, rano po śniadaniu przebrany w treningowe ciuchy idzie na dość intensywny około 30-minutowy rozruch. Dziś wiem, że to klasyczne szukanie tzw. super-kompensacji, która miała eksplodować w czasie meczu. Utrata energii po takim rozruch jest znikoma, a stosując odpowiednią dietę wręcz zyskuje się dodatkową energię. Dziś większość drużyn na wysokim szczeblu tak robi. Nie wiem, czy Janusz już o tym wiedział, ale zapytany dlaczego to robi, stwierdził, że po takim rozruchu czuje się lepiej w trakcie meczu. Tak czy inaczej świadczyło to o wielkiej kulturze sportowca, który był odpowiedzialny i zawsze starał się być jak najlepiej przygotowany. Reasumując, do reprezentacji nie trafiają przypadkowi ludzie. To tak samo jak z tytułem profesorskim w jakiejś dziedzinie, tu też z reguły nie ma przypadku. Magistrów z kolei mamy bez liku i bardzo często zupełnie przypadkowych.

Janusz, pewnie będziesz to czytał tam za wielką wodą, bo z tego co wiem jesteś obecnie w Kanadzie. Przede wszystkim serdeczne Cię pozdrawiam. Przepraszam jeżeli napisałem coś nie tak. Przy takiej okazji chciałem Cię jeszcze raz przeprosić za coś o czym wiemy i co osobiście mi wypomniałeś. Miałeś zupełnie rację, to był mój błąd!

Miało być kilka zdań o każdym z kolegów, ale Janusz był tak barwną postacią, że nie mogłem się powstrzymać od przekazania tych wszystkich informacji. Gorzej będzie z innymi kolegami.

CDN

Adam Adamus wspomina: – Legii się nie odmawia

W kolejnej części swoich piłkarskich wspomnień Adam Adamus opowiada w jakich okolicznościach przeszedł z Avii do pierwszoligowej Legii Warszawa. Na wstępie przypomnę, że stało się to po zakończeniu sezonu 1973/74, w którym mój rozmówca był najlepszym strzelcem świdnickiej drużyny (9 bramek). Na zdjęciu powyżej pan Adam jest w koszulce Cartusii Kartuzy, którą prowadził w latach 2008-2010.

Legia upomniała się o mnie chwilę po sparingu, który odbył się w lutym 1974 roku w Świdniku. Zremisowaliśmy wtedy 2:2, a ja strzeliłem bramkę Piotrowi Mowlikowi. Ten mecz, moja gra, a szczególnie okoliczności zdobycia mojej bramki były chyba decydujące o tym, że trener Legii Jaroslaw Vejvoda wskazał na moją osobę, jako godną transferu. Jeżeli chodzi o bramkę, to dostałem prostopadłe podanie i wyszedłem sam na sam z Mowlikiem. Najważniejsze było to, że prowadząc piłkę przed bezpośrednim pojedynkiem z Mowlikiem, na wielkim luzie rozglądając się dookoła, czy jestem sam nie atakowany, czekałem na jakiś ruch bramkarza, by później lekkim strzałem ulokować piłkę w bramce.

Zaraz po tym sparingu przyjechał kierownik pierwszego zespołu Legii i praktycznie w ciągu jednego dnia dogadaliśmy wszystkie sprawy. Z mojej strony nie było żadnego wahania, mimo że miałem dogadany transfer do pierwszoligowego wówczas ROW Rybnik. Wiadomo stolica, jeden z najlepszych klubów w Polsce. Jerzy Dudek kiedyś powiedział, że Realowi się nie odmawia, tak też było w moim przypadku w temacie Legii. Pewnie powinienem był powiedzieć: Jak mnie chcecie to mogę u was grać za darmo!

Sądzę, że zarówno trener jak i kierownictwo Legii zrobili wywiad z Januszem Żmijewskim, którego opinia o mnie utwierdziła ich o słuszności tego transferu. Najlepiej byłoby się spytać samego Janusza jak to było. W Legii nie pograłem za wiele skutkiem wspominanej wcześnie kontuzji. Mimo to niczego nie żałuję, poznałem wielki świat, wspaniałych zawodników jak m.in. największe sławy Deynę, Gadochę, czy Ćmikiewicza. Byłem uczestnikiem 3-tygodniowego tournee po Australii. Nie muszę chyba nikogo przekonywać jaka to była wspaniała przygoda. Był to luty 1975 roku, czasy głębokiej komuny. Wyjazd do NRD był problemem, a co dopiero antypody.

Z Legią byłem w tym samym roku także w Egipcie (kwiecień – zdjęcie powyżej, Adam Adamus z prawej – przyp. Mach) oraz na Słowacji (przerwa letnia). Zaraz po powrocie z obozu w Koszycach, zgłosił się po mnie Bałtyk. W tym przypadku główną rolę odegrał fakt, że w tym czasie w Legii odbywał służbę wojskową jeden z najlepszych w historii napastników Bałtyku, Zbigniew Nowacki, który polecił moją osobę, zresztą byłem już trochę znany w środowisku piłkarskim. Legii prowadzonej wtedy już przez Andrzeja Strejlaua pasowało że się ktoś po mnie zgłosił. Mieli mnie z głowy (mało grałem i nie do końca wyleczyłem rwę kulszową). Mało tego, jeszcze pewnie na mnie zarobili co nie co. Do Trójmiasta wraz z działaczami Bałtyku przyleciałem samolotem, pokazano mi moje nowe mieszkanie i do Warszawy wracałem samochodem transportowym, którym wróciliśmy do Gdyni z całym moim dobytkiem.

Przejście do Bałtyku było moim ostatnim transferem, jako że w czerwcu 1975 roku zawarłem związek małżeński i wszelkie dalsze wędrowanie po świecie piłkarskim było już nie wskazane. Zakotwiczyłem w Bałtyku praktycznie do dnia dzisiejszego.

Adam Adamus wspomina historyczne derby z Motorem

W kolejnym piątym już odcinku swoich piłkarskich wspomnień Adam Adamus opowiada o okolicznościach w jakich Avia znalazła się w drugiej lidze, a także o rywalizacji z zespołami z sąsiedniego Lublina. To właśnie w wyjazdowym meczu z Motorem Pan Adam zdobył historyczną pierwszą bramkę dla żółto-niebieskich na zapleczu ekstraklasy.

W końcówce sezonu 1972/73 nie mieliśmy już szans na wygranie trzeciej ligi, ale działacze klubowi mobilizowali nas cały czas, do ostatniego meczu, abyśmy walczyli o jak najlepszą pozycję. Pojawiały się bowiem przecieki, że po sezonie nastąpi powiększenie drugiej ligi. Jak się okazało, ta mobilizacja się opłaciła. Powiększenie rozgrywek drugoligowych miało na celu, jeśli mnie pamięć nie myli, wymazanie białych plam na mapie Polski futbolowej, szczególnie w większych aglomeracjach. Dla przykładu do II ligi awansowała Gwardia Koszalin, która zajęła dalsze miejsce w swojej lidze niż my. W prawdzie Świdnik nie był wielkim miastem, ale zajęcie trzeciego miejsca gwarantowało nam bezpośredni awans.
Powyższe zdjęcie sądząc po pełnych trybunach pochodzi z meczu derbowego z Motorem lub Lublinianką. Piłkarze Avii atakują bramkę rywali. Jak widać na derbach kibice tłoczyli się nawet na łukach za bramkami.

Nie mam żadnej pamiątki po tym awansie. Nie przypominam sobie, żeby po ostatnim meczu w III lidze z Włókniarzem Białystok w Świdniku była jakaś feta, czy uroczystość. Reorganizacja nie była jeszcze oficjalnie przyklepana i zawodnicy rozjechali się do domów w przerwie letniej. Dowiedzieliśmy się o tym z gazet. Po powrocie też nie pamiętam by było jakieś świętowanie. Pewnie było spotkanie z dyrekcją zakładu patronackiego. Prawdopodobnie nie obyło się bez jakiejś premii pieniężnej i tyle. Nie pamiętam jednak szczegółów. Może koledzy będą mieli lepszą pamięć. Ja zresztą prawdopodobnie w tym czasie byłem w Widzewie i stąd ta moja niewiedza. Do Avii powróciłem przecież tuż przed startem nowych rozgrywek.

Spotkania derbowe z Motorem i Lublinianką zawsze wzbudzały sporo emocji. Nie było jednak jakiegoś zacietrzewienia, a kibice nie zachowywali się fanatycznie. Nie było żadnej nienawiści, jedynie zdrowa chęć pokazania, że jest się lepszym. Zdarzało się oczywiście, że przed tymi meczami mieliśmy obiecaną specjalną premię pieniężną, która miała nas dodatkowo zmobilizować. Taka specjalna mobilizacja jednak nie zawsze wychodziła wszystkim na dobre. Niektórzy zawodnicy po prostu się ”spalali” i nie byli sobą w tak ważnym meczu.

Pamiętam, jak raz będąc już w Bałtyku grałem wyjazdowy mecz w Lublinie z Motorem. Naszemu prezesowi zależało bardzo na zwycięstwie. To była końcówka rundy jesiennej. Mieliśmy dostać chyba poczwórną premię. Niestety mecz przegraliśmy, a na dodatek graliśmy jakby nam nogi powiązało. Ja na dodatek doznałem poważnej kontuzji zerwania więzadła barkowo-obojczykowego w starciu ze stoperem Motoru Ryszardem Szychem, wcześniej zawodnikiem Lublinianki. Operacja barku się udała, gdyż grałem już w pierwszym meczu rundy wiosennej. Niestety przez cały rok miałem bark wewnętrznie zadrutowany. Koledzy z drużyny sądząc, że miałem pewne koligacje z regionem lubelskim, zaraz po tym meczu podejrzewali, że udawałem kontuzję. Jakże się mylili.

Sądzę, że na początku lat 70-tych Motor był tą drużyną która miała duże aspiracje i w hierarchii ważności przebijał Lubliniankę. Lublinianka, jak mi się wydaje, była wtedy u schyłku swoich dobrych czasów.

Doskonale pamiętam mecz z Motorem rozegrany w drugiej kolejce rundy jesiennej 1973. Po przegranej w pierwszym meczu na własnym boisku ze Stoczniowcem Gdańsk, byliśmy skazywani na kolejne niepowodzenie. Była piękna pogoda, a na trybunach komplet publiczności. Wiadomo, derby na wysokim już szczeblu. Był to mój jeden z najlepszych meczów w Avii. Dosłownie wszystko mi wychodziło. Widocznie miałem za krótkie spodenki (śmiech). Wózkowałem jak chciałem przeciwników. Pamiętam, że wygrałem większość główek z kryjącym mnie stoperem Motoru. Chyba to był Jack Rudak, a on przecież świetnie grał głową. Po latach jak się spotkaliśmy to jeszcze pamiętał ten mecz i przyznał, że miał zemną spore kłopoty. Mój brat Irek, który po przerwie oglądał ten mecz z trybun, po meczu serdecznie mnie wyściskał twierdząc, że rozegrałem wielki mecz i byłem najlepszy na boisku. Irek, w zasadzie i słusznie, był przeważnie krytyczny, ale tym razem było inaczej. Nie łatwo mi się po latach chwalić. Najlepiej opisał moją grę w tamtym meczu redaktor Głosu Świdnika, Mieczysław Kruk.

Powyżej artykuł redaktora Mieczysława Kruka z Głosu Świdnika opisujący pierwsze II-ligowe derby z Motorem. Na zdjęciu bracia Adam i Ireneusz Adamusowie. Sprostowania wymaga jedynie data meczu, który odbył się nie 11 (wtedy graliśmy ze Stoczniowcem) ale 19 sierpnia 1973 roku.

Do przerwy przegrywaliśmy 0:1 po wątpliwym karnym. Wężyk zarzekał się, że nawet nie dotknął przeciwnika. Bramkę dla Motoru zdobył Jerzy Krawczyk, jeden z najlepszych wówczas napastników w lidze. Z tego co pamiętam spotkała go wielka tragedia. Prowadził samochód i wydarzył się wypadek w którym zginęła jego żona i dziecko. Swoją bramkę również pamiętam doskonale. Po składnej akcji prawym skrzydłem otrzymałem dokładne dośrodkowanie i wślizgiem uderzając chyba podeszwą z ok. 5 metrów. Piłka wpadła ku naszej radości do siatki. Podobną bramkę strzelił w tym roku Robert Lewandowski w meczu z Realem Madryt, z tym że dośrodkowanie było z drugiej strony. Piękna to ta bramka nie była, ale za to jak bardzo ważna dla całego zespołu. To właśnie wtedy, po tym meczu świętowaliśmy razem z piłkarzami Motoru i tam usłyszałem min. anegdotkę o picu wina razem z trenerem w saunie.

Po tej rundzie, na przełomie roku, jak zwykle był przeprowadzony plebiscyt na najlepszego sportowca Lubelszczyzny. Znalazłem się na liście kandydatów. Zająłem czternaste miejsce, Krawczyk był dziesiąty, a wygrał lekkoatleta Andrzej Sontag z AZS Lublin. Znany wszystkim w Świdniku Tomasz Wojtowicz był chyba drugi. Myślę, że zajęcie czternastego miejsca wśród plejady znakomitych sportowców, jak choćby Wójtowicz, czy Ryszard Petek, było dla mnie wielkim wyróżnieniem. Jestem przekonany, że właśnie mecz z Motorem, moja gra i strzelona bramka zapadła w pamięci przyszłym głosującym. Szczerze mówiąc, to ja sam wraz z kolegami z drużyny wysłałem trochę kuponów, ale nie sądzę żeby to miało jakieś znaczenie dla ostatecznej kolejności plebiscytu.

CDN

Adam Adamus wspomina: – Miałem rozrywkowy charakter

Na zdjęciu ekipa piłkarzy i bokserów Avii podczas wyjazdu do Krynicy w grudniu 1972 roku. Trzeci od lewej Wiesław Grudziński, a dalej Adam Adamus i Jerzy Wiater (pięściarz Avii).

Prezentuję dziś czwartą, kto wie czy nie najciekawszą część wspomnień Adama Adamusa. Tym razem zapytałem pana Adama o to, jak wyglądało pozasportowe życie piłkarzy Avii.

Oj działo się, działo! Byłem młody, byłem kawalerem, była kasa, trudno więc było żyć jak mnich czekając na kolejny mecz, czy też trening. Pokus było zawsze wiele. Po meczu przeważnie chodziliśmy do tzw. „baraczku” tuż przy stadionie na potańcówki, czy też na dansing, dziś pewnie powiedziałoby się, że na dyskotekę. Cała świdnicka młodzież tam chodziła. Jasiu Sputo, mimo że był w Świdniku z żoną, na co dzień też z nami chętnie chodził i jak pamiętam obojętnie czy po wygranym, czy też przegranym meczu mówił: „Idziemy spalić baraczek”.


Piwka nie odmawiałem

Były też imprezy w pobliskim domu kultury, który znajdował się też blisko torów kolejowych, ale od strony miasta w porównaniu z ”baraczkiem”, lecz chodziliśmy tam stosunkowo rzadko. Ja, jak mi się wydawało, miałem charakter rozrywkowy, lubiłem tańczyć, śpiewać, piwka też nie odmawiałem, ale najwyżej przez dwa dni po meczu. Nie wstydzę się tego pisać, gdyż nie zostałem żadnym pijakiem, a dziś w swoim środowisku jestem szanowanym trenerem, czy też nauczycielem.

My, tak zwani ludzie trenera Gracza, mieszkaliśmy w hotelu przy basenie. Trener Gracz też tam mieszkał. Pamiętam jak pewnego ranka (11 lutego 1972 roku – przyp. Mach) właśnie pan Mieczysław biegał po pokojach krzycząc, że mamy złoty medal, mamy złoty medal! Chodziło o pamiętny skok Wojciecha Fortuny na zimowych igrzyskach w Sapporo. Trener wysłuchał tą wiadomość we wczesno-porannych wiadomości radiowych i z radości ze wszystkimi chciał się nią podzielić. W tym hotelu miałem okazję spotkać się i porozmawiać ze słynnym trenerem Papą Sammem. Pewnie sekcja bokserska zaprosiła go z jakiejś okazji, albo akurat reprezentacja pięściarzy przyjechała do Świdnika na zgrupowanie. Pytałem go z wypiekami na twarzy o Leszka Drogosza, jako że był on wychowankiem mojego macierzystego klubu, Błękitnych Kielce. Drogosz był dla mnie absolutnym idolem, czarodziejem ringu. Na żywo oglądałem jego kilkanaście walk. Na pytanie o Drogosza, ku mojemu rozczarowaniu, trener Stamm stwierdził na swoistym luzie, że to był bokser, który nie miał mocnego uderzenia. Rzeczywiście Drogosz nigdy nie wygrał przed czasem. Poznałem tam też Ryszarda Petka, mistrza Europy, czy kolejną sławę bokserską, trenera Józefa Krużę, który trenował drużynę Avii.

Tu także wyjazd do Krynicy. Adam Adamus z prawej. Po lewej Andrzej Oryszko, w środku pięściarz wagi ciężkiej Jerzy Wiater.


Restauracje i kawiarnie

W hotelu robiliśmy sobie śniadania i kolacje, a na obiady chodziliśmy do restauracji, której nazwy już nie pamiętam (Świdniczanka – przyp. Mach). Była też druga restauracja na przeciwko wspomnianego wcześniej Domu Kultury (chodzi zapewne o Lotniczą – przyp. Mach). Tam też można było spotkać naszych piłkarzy na piwku, najczęściej Henia Szymkiewicza i Bogdana Bukowskiego. Obiady jak Bóg dał. Dzisiaj ma się często zastrzeżenia o jakość potraw w restauracjach, a co dopiero w tamtych czasach. Pamiętam tają sytuację z jednego z pierwszych treningów z trenerem Serafinem na hali przy basenie. Treningi odbywały się wcześnie rano. Strasznie wtedy było czuć czosnkiem, do tego stopnia, że nie mogłem wspólnie trenować. Oczywiście, ku mojej irytacji, chyba właśnie Heniek Szymkiewicz miał najwięcej radochy. Wiadomo o co chodziło z tym czosnkiem.

Często chodziliśmy do kawiarni blisko dużego placu na rogu przy głównej ulicy (nazywała się Ja i ty – przyp. Mach). Znaliśmy dobrze właścicieli i kawiarnia dla „specjalnych” gości, takich jak my piłkarze, była otwarta czasami do późnych godzin nocnych. No, ale ciekawi pana, jak tam było z dziewczynami? Oj było, było! Największym powodzeniem u płci przeciwnej cieszył się Janusz Żmijewski, zawsze elegancki, z dużymi manierami, przystojny, podobał się dziewczynom. W porównaniu do reszty z nas przyjezdnych, tak zwanych “Krakusów”, Janusz był w Świdniku o wiele krócej, ale w tym czasie, który spędziliśmy razem w Avii, poznał zapewne więcej dziewczyn niż my razem wzięci od chwili przyjazdu. Z Januszem mieliśmy też kilka wypadów do Lublina. Chyba po pamiętnym meczu z Motorem mieliśmy wspólną imprezę z zawodnikami lubelskiej drużyny. Dowiedziałem się, że odprawę pomeczową chłopaki z Motoru mieli w saunie z trenerem przy winku i to nie tylko symbolicznym. Motor prowadził wówczas trener Andrzej Gajewski, który znany był z tego, że raczej nie stroni od alkoholu.


Zorba w Piekiełku

Opowiem panu także o naszym wyjeździe do Krynicy w grudniu 1972 roku, do sanatorium, dla podreperowania zdrowia „biednych” piłkarzy po i przed ciężkim sezonem. Jak widać na zdjęciach byli z nami również bokserzy. Sama organizacja wyjazdu do sanatorium, świadczyła o tym, że faktycznie klub dbał o zawodników i co ciekawe nie tylko o piłkarzy. W tamtych czasach taki wyjazd za państwowe pieniądze nie był wielkim problemem. Oczywiście pewne układy powodowały, że odbywało się to wszystko kosztem naprawdę potrzebujących. My „świadomi” sportowcy traktowaliśmy ten wyjazd na wskroś rozrywkowo. Ja dla przykładu na jakiś masaż wodny, czy też okłady z borowiny poszedłem może ze trzy razy w okresie chyba dwóch tygodni. Do pijalni chodziło się owszem, ale bardziej w celach towarzyskich niż zdrowotnych. Kto by tam pił takie śmierdzące specjały! Pamiętam, jak już znudziły się nam początkowe ranne zabiegi, jeden z bokserów zaproponował, że codziennie rano wyznaczony dyżurny będzie oficjalnie chodził po pól litra mleka, a w praktyce chodziło o wódkę. Tak że od rana chodziło się na rauszu.

Na śniadania chodziliśmy dość rzadko. Na obiad obowiązkowo, choć nie zawsze, a kolację zgodnie z zasadą „oddawaliśmy wrogowi”. A co! W końcu mieliśmy świadomość właściwej diety! Nasze życie towarzyskie zaczynało się od ”fajfów”, czyli o godzinie 17. To było preludium przed właściwym dansingiem. Jak widać na zdjęciach profanowałem ”Zorbę”, a profanacja polegała na tym, że tańczyłem solo. O tym wówczas nie wiedziałem. To zdjęcie, na którym tańczę ”Zorbę” było zrobione w tzw. Piekiełku w pensjonacie Patria, który kiedyś należał do Jana Kiepury. Na jednym ze zdjęć dostaję wraz z partnerką nagrodę dla zwycięzców konkursu tańca towarzyskiego. Partnerka była bardzo fajna, „chodziła w mojej wadze”, ale niestety starsza ode mnie parę dobrych lat.


”Cześć Lajkonik!”

Ale moja ”Zorba” to małe piwo. Największym przebojem był tzw. ”lajkonik”. Codziennie zmieniało się lokale i niemal w każdym z nich był mój solowy występ. Wspomniany lajkonik polegał na tym, że marynarkę wkładało się między nogami, rękawy imitowały koński łeb i z drugiej strony ogon. Na scenę, czy parkiet wchodziło się przy akompaniamencie hejnału z wieży mariackiej, a później tańczyło w rytm swoistej melodii. Proszę mi wierzyć, że niemal cała Krynica mnie znała, a na ulicy pozdrawiano mnie mówiąc ”Cześć Lajkonik!”

Po tych dwóch tygodniach „intensywnego” leczenia wracało się do domu (ja do Kielc do rodziców na Swięta Bożego Narodzenia) jak opętany z wytartymi dziurami w butach (tak było!) i nie dziwiłem się, że kuracjusz wówczas dostawał jeszcze tygodniowe L4 na tzw. reaklimatyzację. Wiem o tym, gdyż mój ojciec jeździł do sanatorium co roku i tak właśnie było. O ewentualnych romansach tam w Krynicy nie będę się rozwodził, gdyż ktoś niepowołany mógłby to przeczytać i kto wie, czy po latach nie doszłoby do jakiegoś rozwodu albo czegoś gorszego. Dodam tylko, że rok później zaliczyliśmy także wyjazd do Muszyny i wtedy byli tam z nami między innymi piłkarze Stali Mielec na czele już znanym wówczas szeroko Grzegorzem Lato.

Wspomnianego wcześniej ”lajkonika” podpatrzyłem kiedyś u słynnego wówczas stopera Wisły Kraków Władysława Kawuli. Zresztą tenże Kawula przebywał na okresie próbnym w Avii. Było to u schyłku jego kariery. Niestety nic z jego grania w Świdniku nie wyszło. Kawula tańczył w jakimś lokalu przy Głównym Rynku w Krakowie na bankiecie kończącym coroczny charytatywny mecz pomiędzy Kopciuszkiem i Fafikiem. To nazwy znanych w Krakowie kawiarń i w zależności kto z piłkarzy chodził do której kawiarni, to reprezentował jej „barwy”. Tak że koledzy z Wisły, Cracovi, Wawelu, Clepardii czy Garbarni grali często przeciwko sobie, bo akurat jeden preferował Kopciuszka, a drugi Fafika. Było to w okresie, kiedy byłem w Gwardii Warszawa i przyjechałem właśnie do Krakowa odwiedzić brata w okresie przerwy letniej. Zaproponowano mi udział w tym meczu. Reprezentowałem drużynę Kopciuszka, bo wcześniej, kiedy byłem w wojsku w Wawelu Kraków, właśnie tam chodziłem. Strzeliłem jedną z bramek i wygraliśmy 3:2. Później Fafik, tak dla jaj złożył protest, że w Kopciuszku grał „nieuprawniony” warszawiak. A potem był wspomniany bankiet i tenże taniec ”lajkonik”.

Bułgarskie przygody

Wspomnę także o wyjeździe do Bułgarii na zgrupowanie w tamtejsze góry na początku 1972 roku (zdjęcie powyżej). Na miejscu były gorące termy. Kąpaliśmy się wspólnie. Niestety być może ktoś z drużyny ”przemycił” z Polski ”filipinki”, czyli wszy łonowe, które w tamtym czasie były dość powszechne. Bułgarzy także raczej nie byli czyścioszkami i może poczęstował nas nimi jeden z tych, którzy się z nami kąpali. Nie mogliśmy sobie poradzić. Strasznie swędziało. No i połowa zespołu trafiła do lekarza. Dopiero po dłuższej chwili i naszej wymownej gestykulacji lekarz zorientował się o co chodzi. Było też sporo śmiechu, kiedy dowiedzieliśmy się jaka jest bułgarska nazwa tego pasożyta. Najbardziej pamiętny był jednak powrót do Polski. Okropne śnieżyce spowodowały, że nasza podróż powrotna trwała trzy, czy może cztery dni. Staliśmy uwięzieni w pociągu w okolicach Bukaresztu. Dostaliśmy suchy prowiant na jedną dobę i byliśmy bardzo głodni. Romek Szpakowski był w moim przedziale, gdy jadłem ostatki kurczaka, którego dostał każdy z nas i z błagalnym wzrokiem mówił: ”Adaś, daj chociaż kawałek skórki z kurczaka”. Oczywiście podzieliłem się widząc, jak ten potężny mężczyzna cierpi. W pociągu zapytałem trenera Krygiera: ”Co pan kupił żonie w prezencie?” Trener zaskoczony pytaniem odpowiedział, że fistaszki i dodał: „Bo ja tak lubię je jeść przy telewizji”. Było to dla mnie śmieszne i pewnie dlatego to zapamiętałem. Wiadomo, że w tamtych czasach za granicą z pieniędzmi było różnie i tak naprawdę nie było się z czego śmiać.

CDN.

Adam Adamus wspomina: – Był potencjał na ekstraklasę

W trzeciej części swoich wspomnień z gry w naszym klubie Adam Adamus opowiada o warunkach jakie Avia zapewniała zawodnikom i porównuje je z innymi klubami w tamtym czasie, czyli na początku lat 70-tych. Na zdjęciu powyżej mamy kadrę zespołu z końca sezonu 1972/73, kiedy to decyzją PZPN o powiększeniu II ligi Avia znalazła się na zapleczu ekstraklasy. Stoją od lewej: Aleksander Bachur (kierownik drużyny), Edward Niedźwiedzki, Zbigniew Kondziak, Roman Nowosad, Mieczysław Wężyk, Wiesław Grudziński, Andrzej Dyński, Bogdan Bukowski, Grzegorz Gronowski, Franciszek Golik, Lucjan Oskroba, Janusz Sputo, Czesław Krygier (asystent trenera) i Jan Golan (trener). Siedzą od lewej:  Ryszard Andrzejczak, Andrzej Oryszko, Waldemar Krzyżanowski, Kazimierz Motylewski, Adam Adamus, Ireneusz Adamus, Wojciech Konf, Henryk Szymkiewicz. Po dojściu Janusza Żmijewskiego, Jerzego Mikulicza oraz Witolda Synoradzkiego w kolejnym sezonie żółto-niebiescy utrzymali drugą ligę dla Świdnika. Według pana Adama nasz klub miał wówczas potencjał nawet na walkę o jeszcze wyższe cele.

Generalnie kluby w tamtym czasie zapewniały podobne warunki. Wszystkim na wszystko wystarczało. To, że zarabialiśmy więcej od średniej krajowej, czy też mniej w danym klubie nie miało zbyt wielkiego znaczenia. W sklepach raczej była pustka, nie było do kupienia wartościowych rzeczy. O samochodzie raczej można było pomarzyć. Nie mówiąc o mieszkaniu, które można było dostać z jakiegoś przydziału. Ja w wieku 24 lat otrzymałem w Świdniku zakładowe mieszkanie. Czy to było normalne?! Ile rodzin, często wielodzietnych, czekało na taki przydział latami! A taki młokos jak ja, młokos, który parę razy dobrze kopnął piłkę, dostał mieszkanie po to by chciał zostać dłużej w klubie. Oczywiście to mieszkani było dla mnie wielką wartością, która procentuje niemal do dziś.

Idąc do Legii, a potem do Bałtyku, oprócz środków na zagospodarowanie, stawiałem podobny warunek: mieszkanie. Kto wie czy nie dzięki mieszkaniu w Warszawie poznałem piękną i wspaniałą kobietę, która od 1975 roku jest moją żoną. Urszula, wówczas studentka ostatniego roku na germanistyce Uniwersytetu Warszawskiego, w ostatnim semestrze przeniosła się z akademika do mnie. Żonę poznałem dzięki temu, że dorabiała na korepetycjach ucząc córkę mojej kuzynki. Przy okazji przypadkowej wizyty u kuzynki spotkałem właśnie Urszulę, która szalenie mi się spodobała. Poprosiłem siostrę o zaaranżowanie spotkania w formie kolacji w jej domu i tak to się zaczęło. Po kolacji, zaprosiłem ją do mieszkania na kawkę i… do dziś jesteśmy razem. To, że dzisiaj mogę się pochwalić, że mam wspaniały dom i największą wartość, jaką jest gwarancja bezpiecznej przyszłości, zawdzięczam właśnie Urszuli.

Ale się zagalopowałem nie pisząc na temat.Wracając do warunków w Avii to były one bardzo dobre, nam nic w końcu nie brakowało. Ludzie klubu i znaczna część pracowników na zakładzie chciała w swoim mieście dobrej piłki. Myślę, że nie został wykorzystany potencjał jaki wówczas drzemał w tym klubie. Sądzę, że dawniej podobnie, jak w wielu innych klubach tzw. działacze oddawali serce klubowi, ale nie umieli nim zarządzać. Menedżerka jako taka była wówczas abstrakcją. Działało się na nosa. Transfery były często nieprzemyślane. Ściągało się zawodników przypadkowych, często po kontuzjach, nikt tego nie sprawdzał, ot i chyba cała prawda.

Najgorsze warunki organizacyjne i finansowe spośród klubów, w których grałem, były w Olimpii Poznań. W porównaniu Świdnik to była „Kanada”. W Legii zarabiałem może 1000 lub 1500 zł więcej niż w Avii, ale to w praktyce nie robiło większej różnicy. Najlepsze warunki były w Bałtyku dzięki wspaniałemu prezesowi, niestety już świętej pamięci Januszowi Gajewskiemu. Cóż to był za człowiek. Wielka kultura osobista, wspaniała prezencja, a do tego wielka umiejętność współpracy i zarządzania ludźmi. W owych czasach uchodził on za jednego z najlepszych „ rozgrywających” w Polsce na równi z samym Ludwikiem Sobolewskim z Widzewa. Takiego człowieka brakowało w Świdniku. Gdyby się znalazł, pewnie byłaby – podobnie jak w Gdyni – ekstraklasa. Jaką mieliśmy konkurencję w postaci fanatycznie ulubionej w Gdyni Arki! A facet i tak dawał radę!

Prezes Avii Roman Wallner był ciekawym człowiekiem. Chciał zrobić wiele dla klubu. Trochę zawierzał podpowiedziom innych, gdyż sam na piłce nie znał się najlepiej. W pewnym momencie, chyba ”dzięki” konkurencji, ciągano go po sądach. Sam zeznawałem jako świadek. Chodziło prawdopodobnie o niegospodarność. Od tego momentu pan Roman już nie był sobą i kto wie czy to nie było przyczyną słabszych od oczekiwanych wyników. Po za tym Avia była klubem wielosekcyjnym. Pamiętajmy o wspaniałych wynikach siatkarzy, bokserów i pływaków. Pewnie było to zasługą ówczesnych działaczy na czele z prezesem. Z pewnością łatwiej jest zrobić sukces w innych dyscyplinach niż w piłce, która rządzi się swoimi specyficznymi prawami.

Jaka była atmosfera w klubie? Szczerze tęsknię za tamtym okresem. Było super, może również dlatego, że nawet czcionki w poniedziałkowych gazetach były bardzo często przychylne mojej osobie.

CDN.

Adam Adamus wspomina: – Trener uciekł w przerwie!

Zapraszam do lektury kolejnej części wspomnień Adama Adamusa. Tym razem będzie o szkoleniowcach, z którymi zetknął się w Avii mój rozmówca, o tym jak trenowali i grali żółto-niebiescy przed czterdziestoma laty, a także trochę generalnych przemyśleń na temat pracy trenerskiej. Do tego prezentuję fotografie z domowych zbiorów pana Adama, które chyba do tej pory nie były jeszcze publikowane.

Ciekawe pytanie. Sam jestem trenerem i nie wiem jak bym się zachował przy czyjeś ewentualnie mało merytorycznej krytyce. Mam swoje lata i chyba legitymację na wyrażenie swojej opinii na ich temat. Szanuję każdego trenera, gdyż wiem jaka to jest ciężka praca, ale również mająca swoje wspaniałe uroki. Praktycznie powinienem odmówić odpowiedzi i miałbym spokój. Minęło jednak 40 lat to co mi zależy!

Piłkarze Avii w drodze do szatni po meczu wyjazdowym III ligi z RKS Ursus (0:0) pod koniec sezonu 1971/72. W środku Adam Adamus, dalej nieco zasłonięty trener Edward Wojewódzki, a z lewej Andrzej Dyński.

 

Nieświadoma ”tlenówka”

Najmilej wspominam Edka Wojewódzkiego. Mówię Edka, ponieważ spotkałem go później na Wybrzeżu, gdzie pracował m.in. w Bałtyku i Lechii. Następnie zaprosiłem go do współpracy w drugoligowym Piaście Gliwice, tak że byliśmy w zażyłych stosunkach. Wcześniej jeszcze po zakończeniu pracy trenerskiej w Gliniku Gorlice w sezonie 1983/84 (mój powrót do Gdyni i podjęcie pracy w III-ligowej Arce, z którą awansowałem notabene do II ligi) Edek z mojej rekomendacji wziął po mnie Glinik. Ja z kolei wziąłem wcześniej Glinik po szwagrze trenera Andrzeja Strejlaua Janie Złomańczuku, który teraz od lat jest w Bełchatowie. W Gorlicach na początku mojej pracy zawodnicy zwracali się do mnie ”panie magistrze”. Na moje pytanie dlaczego nie mówią po prostu ”panie trenerze” stwierdzili że mój poprzednik był zadowolony z takiego zwracania się do niego.

Edek był bardzo dobrze wykształconym trenerem, magistrem w-f starej daty. Z tego, co wiem, to w indeksie studenckim miał same piątki. Zapamiętałem go m. in. z tego – i twierdzę że robił to świadomie – iż jego wspólne, wielogodzinne bieganie z drużyną w okresie przygotowawczym i również startowym było czymś na wzór dzisiejszej tak zwanej ”tlenówki,” która jest fundamentem kondycji. Za Edka mieliśmy najlepszą kondycję. Szkoda, że my piłkarze trenowaliśmy nieświadomie, uważaliśmy że to jednostajne bieganie po świdnickim lotnisku nic nie daje, a to był zasadniczy błąd. Wszystko co robimy może być efektywne tylko jeżeli będziemy to robić świadomie. Dzisiaj bieganie tlenowe jest kanonem niemal każdego treningu. Dawniej twierdziliśmy, że tylko trening interwałowy daje pożądane efekty.

Błędem trenerskim Edka były jego rozgrzewki w formie przeskoków przez dziesięć płotków lekkoatletycznych. ustawionych po przekątnej piaskownicy do soku w dal. Ja byłem bardzo dynamiczny i te przeskoki nie sprawiały mi kłopotu przy pokonaniu dziesięciu serii. Niektórzy koledzy mordowali się niemiłosiernie i trochę oszukiwali. Po latach Edek przyznał się do swojego błędu, który skutkował m.in. tym, że będąc w Legii miałem kłopoty z kręgosłupem, a konkretnie z rwą kulszową. Szkoda, gdyż ta kontuzja zachwiała moją karierą.

W moim debiucie w Legii ze Śląskiem we Wrocławiu (0:0) zmuszony byłem zejść z boiska w 75 min. Oczywiście w następną środę nie pojechałem na mecz pucharowy bodajże do Nantes. Trener Jaroslav Vojevoda stwierdził i słuszne, że na wycieczkę nikogo nie będzie brał. Później do końca rundy jesiennej biegałem dookoła boiska a inni normalnie trenowali. Na dodatek dr Soroczko leczył mnie na mięsień dwugłowy, a ja miałem problemy neurologiczne. Dopiero seria zastrzyków witaminy B12 dała pożądane efekty, a ja na dodatek przez okres pół roku chodziłem ze skórką kota zawiązaną w okolicach lędźwi. Szkoda, że nie oszukiwałem tak jak inni podczas tych skoków. Nauczony smutnym doświadczeniem w swojej pracy trenerskiej nigdy nie robiłem podobnych ćwiczeń szczególnie z młodzieżą. Na marginesie chcę powiedzieć, że dziś nie mam kłopotów z kręgosłupem, gdyż podobno dobrze wyleczona rwa kulszowa nigdy nie wraca.

Piłkarze Avii schodzą z boiska po wyjazdowym meczu z Ursusem w rundzie wiosennej sezonu 1971/72. Drugi od lewej Marian „Maksio” Meksuła, za nim Adam Adamus i Ryszard Andrzejczak. Pierwszy z prawej idzie Czesław Krygier, drugi trener Avii.


Książki to nie wszystko

Trener Jan Golan – przez wiele lat pracownik OZPN Lublin i mający powiązania z PZPN. Był chyba trenerem jednej z grup reprezentacji Polski. Był on pewnie po wielu kursach trenerskich i parę nowinek przeniósł na grunt trenerki klubowej. Zapamiętałem trening kształtujący szybkość biegową (nie piłkarską). Na moją obecną wiedzę robił to dobrze, ale nijak to się miało do konkretnych potrzeb piłkarzy, nie mówiąc o indywidualizacji. Dla przykładu trener Wojewódzki na obóz zimowy do Polańczyka zabrał sztangi, ale ze sztangami pracowali ci, którzy według niego mieli takie potrzeby. Z kolei ja, Janusz Sputo, mój brat czy inni którzy byli kreatorami gry trenowaliśmy technikę i poprawialiśmy skuteczność strzałową wraz z bramkarzami. Inni w tym czasie ćwiczyli ze sztangą lub biegali w terenie. Nie było w Polańczyku ani sali gimnastycznej ani boiska, a z tego co pamiętam wszyscy chwalili ten obóz, dzięki właśnie trenerowi Wojewódzkiemu.

Pamiętam z Polańczyka taki epizod. Mieszkałem w jednym pokoju z bramkarzem Kaziem Motylewskim. W każdym pokoju mieliśmy telewizję. W programie z gazety wyczytaliśmy, że wieczorem będzie program „Pod batutą”, czy coś w tym rodzaju. My oczywiście nieopatrzne myśleliśmy, że będą skoki na batucie. Mając na uwadze, że w tamtych czasach program TV był bardzo mizerny ucieszyliśmy się, że będziemy mieli małą atrakcję chyba w poniedziałkowy wieczór. Czekaliśmy niecierpliwie chyba do 23 i doczekaliśmy się oczywiście koncertu symfonicznego.

Pamiętam jak trener Golan kazał mi nie wybijać rzutów rożnych tylko iść pod bramkę i polować na ewentualną główkę. Ja ze swoimi warunkami (168 cm) miałem doskonały wyskok i jak to się dzisiaj mówi dobry ”timing”. Trener miał rację, gdyż z tych rzutów rożnych strzeliłem kilka bramek. Kto wie czy w swojej karierze więcej bramek strzeliłem właśnie z główki?!

Oceniając trenerów to myślę, że problem oceny należałoby szukać w darze Bożym czyli po prostu talencie trenerskim. Podobnie jest zapewne z aktorami teatralnymi lub u innych artystów. Praktycznie trenerzy robią to same rzecz, a efekty są różne. Sukces nie zawsze jest zasługą trenera, a porażka nie zawsze jest z jego winy. Myślę, że trener Golan nie miał, jak myślę, klasycznej charyzmy, a jak wszyscy wiedzą takowa w tym fachu jest bardzo potrzebna.

Jeżeli chodzi o św. pamięci Mieczysława Gracza to myślę, że jego uniwersytetem trenerskim była praktyka piłkarska a wiedza wyniesiona ze szkół i kursów trenerskich nie była zbyt istotna w jego pracy. Trenował naśladując swoich byłych trenerów i już. Pamiętam z tamtych lat wywiad z Kazimierzem Górskim w ”Trybunie Ludu” i właśnie pan Kazimierz powiedział coś takiego: „trener powinien być dobrym psychologiem, wychowawcą, nauczycielem, opiekunem, organizatorem itp. I skąd on ma to wszystko wiedzieć? Na pewno nie z książek”. Po prostu kwestia swoistej inteligencji, wspomnianego talentu czy też wyniesionej z domu kultury osobistej stanowi, czy jest się dobrym czy też złym w jakiejś dziedzinie nie koniecznie chodzi tylko o trenerkę. Porównując właśnie trenerów Gracza i Górskiego to ci panowie, prawie rówieśnicy, robili rzeczy podobne a kwestia talentu, czy też predyspozycji ich tak zdecydowanie różniła.


Trener abnegat

Wśród trenerów zdarzają się delikatnie mówić tzw. abnegaci. Niestety według mnie przytrafił się taki naszej Avii. Był to pan Henryk Serafin. Były zawodnik Legii, ocierający się chyba o reprezentację Polski. Strzelił podobno ze szpica ze środka boiska bramkę w ligowym meczu. Sam o tym mówił. Miał niezłą prezencję, niezły bajer i właśnie na tej bazie został szkoleniowcem chyba szanowanym, bo w końcu przez szereg lat był trenerem-koordynatorem w Pomorskim OZPN. Do Avii przyszedł pewnie z polecenia, swoistego kolesiostwa jakie w tamtych czasach panowało w środowisku piłkarskim. Czasami w niektórych zespołach trenerem mogłaby być moja teściowa czy też inna Adamiakowa i mogły być dobre wyniki. Niestety trener Serafin byłby chyba od tych pań słabszy.

Kilka epizodów z panem Henrykiem. Obóz w Jeleniej Górze w gwardyjskim ośrodku przygotowań olimpijskich. Full wypas i przede wszystkim wspaniałe jedzenie jak na tamte czasy. Do dyspozycji kilka sal gimnastycznych, boiska, piękne górskie tereny, a my codziennie gramy sparing, a były nawet trzy takie dni, że graliśmy po dwa sparingi. Na nasze stwierdzenia, że z tym obozem coś nie tak trener w odpowiedzi przypomniał nam, że przecież w teorii treningu istnieje tzw. metoda startowa i o co wam chodzi. Zdarzył się chyba jakiś rozruch między sparingami. Jednym z ćwiczeń był bieg jak pamiętam dobre 15 min tyłem! A co, nie można? Facetowi nawet ćwiczenia podczas treningu nie chciało się zmieniać.

Szczytem ignorancji, niekompetencji i obrzydliwego tupetu było zachowanie pana Henryka podczas meczu z Widzewem w Świdniku wiosną 1974 roku. Do przerwy przegrywamy 0:2. Schodzimy do szatni a trenera nie ma pięć, dziesięć, piętnaście minut… Co jest grane, myślimy? Okazało się, że trener poszedł na pobliski dworzec kolejowy i po prostu uciekł, zwyczajnie zdezerterował z klubu. Nigdy więcej nie widzieliśmy go w Świdniku. Tymczasem w drugą połowę bez trenera wygraliśmy 1:0, a ja strzeliłem według mnie jedną z najładniejszych bramek w mojej karierze. Centra z lewej strony na moją prawą nogę, w linię strzału wchodzi mi obrońca, ja prawą nogą w powietrzu przerzucam piłkę na lewą nogę i z woleja strzelam w sam okienko. Niestety przegraliśmy 1:2, a do końca sezonu drużynę prowadził Ewald Herman.

Oczywiście w późniejszym okresie spotkałem pana Serafina w końcu on był trenerem koordynatorem w gdańskim OZPN a ja zaczynałem karierę trenerską. Na jednym ze szkoleń, chyba w Spale, mieszkaliśmy razem w jednym pokoju. Pan Henryk nawet nie zająknął się na temat swojej ucieczki ze Świdnika. Natomiast w pewnym momencie oznajmił, że chyba za głęboka woda dla mnie trenowanie I-ligowego Bałtyku. Tym bardziej, że to była moja pierwsza trenerska praca. Chłop miał pewnie rację, ale z drugiej strony byliśmy z drużyną na półmetku na drugim miejscu za Widzewem. I jak to wszystko zrozumieć? On 50 lat przy piłce i chyba bez większych sukcesów, a taki młokos jak ja (32 lata) już miał się czym pochwalić.

Pan Heniek słynął jeszcze z ogromnego apetytu. Według mnie był to chyba kompleks głodu z którym się pewnie spotkał chociażby podczas wojny. Na obozie jeżeli ktoś przy jego stoliku zostawił coś na talerzu to on to zjadał. Broń Boże nie ironizuję. Podobnie było z moim tatą, ale zdecydowanie w mniejszym wymiarze. W Spale cierpliwie znosiłem obecność Pana Henryka. Boże, żeby się tylko nie zemścił kiedyś na tamtym świecie!

Ujęcie z domowego meczu z Lechią Gdańsk (0:1) jesienią 1973 roku. W tle widać reklamę WSK: „Motocyklem wygodniej do pracy”. Pan Adam wspomina: – To jest moment, w którym doznałem lekkiego urazu mięśnia dwugłowego i byłem zmuszony zejść z boiska, by nie pogorszyć kontuzji. Przez kolejny tydzień jeździłem do Lublina na zabiegi. Za tydzień grałem już z Lublinianką (0:1) cały mecz, ale tak na pół gwizdka. Podejrzewano mnie niesłusznie, że udawałem. Nie wiem z jakiego powodu miałbym udawać.

 

Kwestia taktyki

Generalnie zdecydowanie w tamtych czasach mało pracowało się nad taktyką i to prawie bez wyjątku jeżeli chodzi o ocenianych trenerów. Wyjątkiem był Wojewódzki, który miał jak pamiętam swoje sposoby rozegrania akcji ofensywnych. Rzadko te akcje przynosiły pożytek, ale facet coś chciał, a my przynajmniej wiedzieliśmy, co od nas trener wymaga, a nie tak, jak z innymi: slogany, slogany, slogany.

Dużo zależało o naszej, piłkarzy inwencji czy też indywidualnych predyspozycji. Generalnie graliśmy systemem 4-4-2 przechodząc w trakcie meczu w ustawienie 4-3-3. To, że określiłem iż mało pracowaliśmy nad taktyką ma swoją przyczynę. Takie były czasy, że trenerzy nie mieli dostępu do nowinek. Nie było praktyczne żadnych wydawnictw i często trenerzy robili coś z własnej inwencji lub raczej z zasłyszanych informacji. Dziś mamy nowe technologie, wspaniałą ofertę telewizyjną. Relacje ze spotkań z najwyższej półki są same w sobie najlepszym materiałem szkoleniowym. Sądzę, że pytanie o taktykę jest raczej podyktowane pewnym dzisiejszym mitem, jaką to rolę odgrywa właśnie taktyka.

Może jestem już starej daty trenerem ale sadzę, że obecnie demonizuje się problemy taktyczne w piłce nożnej, szczególnie na tych niższych szczeblach. Nie ulega wątpliwości, że ogólne założenia dotyczące przeciwnika, bieżącej sytuacji drużyny w tabeli, obiektywnych możliwości swoich zawodników np. wydolnościowych itp. są kanonem piłkarskim i trzeba to ustalić przed meczem. Fakt jednak, że piłka jest tak nieprzewidywalna, pełna niepowtarzalnych sytuacji boiskowych powoduje, że sami zawodnicy w większości przypadku muszą decydować o obrazie gry. Są przypadki boiskowe które po prostu trudno przewidzieć. Uważam, że często należy niektórym zawodnikom dać wolną rękę w swoich poczynaniach na boisku, a nie narzucać im sposób gry, który może okazać się błędem. Kłania się problem szkolenia młodzieży w kontekście taktycznym. Tu jest wielkie pole do popisu dla młodych trenerów i ich nauczycieli. Sądzę że nie mamy wyjścia i musimy brać przykład od najlepszych cały czas się doskonalić, gdyż najlepsi będą nas wyprzedzać o co najmniej dekadę. Jest to temat rzeka godny rozprawy doktorskiej.

Wracając do Avii to ja wiedziałem, że jak Janusz Żmijewski miał piłkę na skrzydle, na pewno swoją słynną kiwką a la Garrincha ominie paru przeciwników i odda dokładną centrę, a ja czy moi koledzy musieli poszukać (dziś się mówi wykreować) wolne pole, właściwą pozycję, by Janusz miał komu zagrać i to nie tylko jednemu z nas. Pewnie ja miałem swoje walory i pamiętając słowa śp. Leona Kozłowskiego, który mówił, że dobra gra taktyczna to m.in. „wykorzystanie własnych możliwości dla dobra drużyny”, starałem się to realizować jako piłkarz, a później przekazywałem tę prawdę moim podopiecznym jako trener.

CDN.

Adam Adamus wspomina: – Na Avię namówił mnie brat

W tym roku przypada okrągła czterdziesta rocznica pierwszego awansu Avii do II ligi. Z tej okazji prezentuję dziś pierwszą część wspomnień jednego z głównych autorów tego sukcesu. Adam Adamus, bo właśnie o napastnika Avii z początków lat 70-tych chodzi, mieszka dziś w Gdyni i pracuje jako nauczyciel wychowania fizycznego w tamtejszym Zespole Szkół Mechanicznych. Pomimo tego, że ostatnio boryka się z kłopotami zdrowotnymi, na prośbę o podzielenie się wspomnieniami ze świdnickich czasów zareagował bardzo pozytywnie. Od razu stwierdził: – Cieszy mnie, że ktoś ma taką pasję i chce przekazywać takie informacje potomnym. Oczywiście z przyjemnością opowiem panu na pytania i postaram się dodać coś bardziej lub mniej istotnego od siebie. Cieszę się, że trafił mi się ktoś taki jak pan, gdyż pobyt w Świdniku bardzo mile wspominam z różnych powodów, szczególnie zaś sportowych. Uważam, że w Avii osiągnąłem apogeum piłkarskich możliwości. Później, mimo że grałem także w pierwszej lidze, przyplątały się różne kontuzje i gra nie sprawiała mi już tyle radości co właśnie w Avii.

Starsi kibice oczywiście to wiedzą, ale młodsi niekoniecznie, przypominam więc, że Adam Adamus grał w żółto-niebieskiej koszulce przez trzy sezony (lata 1971-74). Zdobył pierwszą bramkę dla Avii w rozgrywkach II ligi. Był zresztą najlepszym strzelcem zespołu w drugoligowym debiucie. W Świdniku świetnie się wypromował, bo zgłosiła się po niego Legia Warszawa. Potem trafił do Bałtyku Gdynia, z którym wywalczył awans do I ligi i od razu – już jako trener – zdołał nie tylko utrzymać miejsce w elicie, ale po jesieni był wiceliderem, a w końcowej tabeli zabrakło mu punktu do miejsca na podium. Przez lata prowadził wiele ligowych drużyn, jak choćby Piasta Gliwice, Arkę Gdynia, czy Glinika Gorlice. Ale zacznijmy opowieść od początku…

Adam Adamus (z lewej) wraz z kolegami z zespołu juniorów Błękitnych Kielce w latach 60-tych XX wieku. W środku Wiesław Grzybowski, a z prawej Janusz Koneckiewicz.


Oko w oko z Piechniczkiem

Najpierw zapytałem mojego rozmówcę o początki kariery oraz okoliczności w jakich znalazł się w Świdniku:

Jestem wychowankiem Błękitnych Kielce, klubu obecnie już nieistniejącego, którego stadion mieścił się dokładnie w tym miejscu gdzie dzisiaj gra Korona Kielce. Ciekawostką może być fakt, że w swoim debiucie seniorskim w Błękitnych w meczu ze Stalą Mielec (spadkowicz z ówczesnej II ligi) strzeliłem bramkę głową Zygmuntowi Kukli. Miałem wtedy 17 lat. Moimi pierwszymi trenerami byli Zdzisław Ziemba i Marian Jabłoński, a już w seniorach znany na Lubelszczyźnie Leon Kozłowski, później zaś były gracz Wisły Kraków Mieczysław Jezierski. Piłkarzem Błękitnych był wtedy Ryszard Kleszcz, były gracz Avii, który słynął ze wspaniałej gry głową. Później grał tam z dużym powodzeniem znany w Świdniku Romek Szpakowski.

Błękitni byli klubem milicyjnym czyli gwardyjskim. Kiedy znalazłem się w wieku poborowym generalicja MON i MSW nie mogła się dogadać gdzie mam służyć, a właściwie grać. Najpierw znalazłem się na siedem miesięcy w Krakowie w jednostce MON konkretnie tylko trenując i stacjonując w ośrodku wojskowego klubu sportowego Wawel. W końcu jednak wylądowałem jednostce MSW w stolicy, co oznaczało, że zostałem zawodnikiem tamtejszej Gwardii. Tam też będąc w szerokiej kadrze I-ligowego zespołu zarobiłem pierwsze poważniejsze pieniądze. Rozegrałem kilka spotkań na poziomie pierwszej ligi. Debiutowałem w meczu z Ruchem w Chorzowie na lewym skrzydle, a moim bezpośrednim przeciwnikiem na prawej obronie był sam Antoni Piechniczek. Ruch wygrał 1:0 po bramce Zygmunta Maszczyka. Katowicki ”Sport” zatytułował relację z tego meczu „Urzekający nokturn przy światłach na Cichej”.

Żywe sreberko

Większość meczów grałem w III ligowych rezerwach. W Gwardii trenowali mnie tacy trenerzy jak Jurij Kuzniecow (był reprezentantem ZSRR), Marian Szczechowicz, Henryk Szczepański, Bogusław Hajdas. Właśnie trener Szczepański zaproponował mi grę w Olimpii Poznań, gdzie został trenem. Ja wówczas, to jest jesienią 1970, ukończyłem służbę wojskową. Skorzystałem z oferty. Niestety Olimpia była na ostatnim miejscu w II lidze i spadliśmy. I właśnie w letniej przerwie 1971 r . zadzwonił mój brat Irek, że tworzy się w Świdniku nowa siła piłkarska za sprawą trenera Mieczysława Gracza i ściągniętych przez niego tzw. ”krakusów” (należeli do nich Ireneusz Adamus, Janusz Sputo i Franciszek Golik). Co ciekawe Gracz w ogóle mnie nie znał i nie widział wcześniej jak gram. Irek wiedział, że nie odmówię, ot i cała historia mojego przejścia do Avii.

Pamiętam mój pierwszy sparing w Avii w którym grało mi się znakomicie, strzeliłem chyba dwie bramki w tym jedną z około 25 m w samo okienko. Trener Gracz po tym meczu określił mnie jako „żywe sreberko”. Do Avii przyszedłem po trudnym sezonie w Olimpii, a przede wszystkim morderczym okresie przygotowawczym w zimie. Trener Szczepański słynął z ciężkich treningów ogólnorozwojowych. Prawdopodobnie po pewnym wypoczynku nastąpiła na moje szczęście u mnie duża forma sportowa. Dlaczego nie wróciłem do Gwardii lub nie poszedłem do innego klubu pierwszej ligi? Przede wszystkim Gwardia nie była moją macierzą, z drugiej strony bieżące osiągnięcia Olimpii nie budziły zbyt dużego zainteresowania zawodnikami spadkowicza. Chociaż w Olimpii byłem podstawowym zawodnikiem, grałem w pomocy i strzeliłem w jednej rundzie 4 bramki. Kiedyś po latach, będąc na wakacjach w Limanowej, spotkałem szefa wyszkolenia w Gwardii pana Klimaja, który stwierdził lakonicznie że w opinii trenerów i działaczy byłem za niski (168 cm) i stąd brak zainteresowania moją osobą. Pan Klimaj wiedział już wówczas, że słynnemu trenerowi Legii Warszawa Jaroslavovi Vejvodzie mój niski wzrost wcale nie przeszkadzał.

Kadr z nieustalonego meczu w Świdniku. Adam Adamus stoi drugi z prawej obok obrońcy z numerem 2. Avia szykuje się do wykonania rzutu wolnego.


Leżałem na pieniądzach

Wróćmy jednak do sezonu 1971/72. Po solidnym wzmocnieniu składu Avia miała walczyć o awans do II ligi. Niestety nie udało się, awansował Widzew, a świdniczanie byli na czwartym miejscu. Interesowało mnie, jak duże było w Świdniku ”ciśnienie” na promocję do wyżej klasy i jak je odczuwali piłkarze. Czy może, brakowało wtedy jeszcze zgrania w przebudowanym zespole?

Oczywiście stawiano zdecydowanie na awans. Tym bardziej, że klub dość dużo zainwestował. Nie da się ukryć, że każdy z nas otrzymał dość znacząca kwotę na tak zwane zagospodarowanie. Z tego co pamiętam to w porównaniu z moimi kolegami z Krakowa dostałem najmniej. Dla mnie, wówczas 22-latka, to i tak kwota była bardzo duża. W drugoligowej Olimpii Poznań dostałem trzy razy mniej. Jako ciekawostkę powiem, że po otrzymaniu tej gotówki rozłożyłem w hotelu na tapczanie wszystkie banknoty i się na nich położyłem mówiąc, że „od teraz leżę na pieniądzach”. Nie wiem już jak zainwestowałem te pieniądze, pewnie w nowy telewizor kolorowy Rubin tydzień przed słynnym meczem na Wembley i w umeblowanie mieszkanka, które dostałem od klubu po roku gry w Avii.

Ten sam mecz co na poprzednim zdjęciu. Adam Adamus jest w środku twarzą do bramki.


Wykradziony z Widzewa

 Nie wiem czy pan wie, że po pierwszym sezonie mojej gry w Avii, a więc latem 1972 roku, skorzystałem z propozycji gry w Widzewie. Wiozłem już zaliczkę na zagospodarowanie, mieszkałem w wynajętej willi na Widzewie. W letnim okresie przygotowawczym byłem z Widzewem na obozie w Trzciance koło Poznania. Trenerem Widzewa był Leszek Jezierski, też tyran dla zawodników w okresie przygotowawczym. Po pierwszych treningach ze schodów schodziłem tyłem. Takie były wówczas metody treningowe. Dziś jest to nie do pomyślenia. Przed pierwszym meczem ligowym zarówno Avii i Widzewa przyjechał do Łodzi w nocy prezes Roman Wallner razem z kierownikiem zespołu Olkiem Bachurem i mnie „wykradli” do Świdnika. Oczywiście najwięcej do powiedzenia miał mój brat, który namówił mnie do powrotu. Zaliczkę Avia zwróciła Widzewowi.

Wracając do pana pytania to nie chciałbym tworzyć teorii do historii. To że nie awansowaliśmy do II ligi to po prostu musiało czegoś brakować, albo przeciwnicy w tamtych czasach bili „sprytniejsi”. Rzeczywiście Avia jak na tamte czasy grała uczciwe i nie było żadnych machlojek. Pamiętam, że my piłkarze mieliśmy często pretensje do działaczy, że nie potrafią nawet „załatwić” sędziego na własnym boisku. Takie to były czasy.

CDN.

Bohater derbów ciągle gra

Tak zwycięstwo Avii z Górnikiem Łęczna jesienią 1998 relacjonowała Gazeta w Lublinie. Na zdjęciu oczywiście bohater tego tekstu.

Piotr Pawełek grał w Avii jedynie przez rok, ale dobrze zapisał się w pamięci kibiców ze Świdnika zostając bohaterem dwóch spotkań derbowych. To on zdobył zwycięskie bramki najpierw wiosną 1998 w Zamościu, a następnie jesienią tego samego roku w domowym meczu z Górnikiem Łęczna. 42-letni wychowanek Zagłębia Sosnowiec do dziś nie zawiesił butów na kołku. Obecnie zakłada koszulkę LKS Źródła Kromołów występującego w klasie A (grupa Sosnowiec). To już piętnasty klub w jego piłkarskiej karierze i być może wcale nie ostatni.
– No widzisz, jaką mamy teraz piłkarską młodzież
– śmieje się były gracz Avii, który na boisku nadal pełni funkcję środkowego pomocnika. – A na poważnie, to dopóki omijają mnie kontuzje, nie zamierzam kończyć z piłką, bo granie wciąż sprawia mi przyjemność. W zimie zmieniłem klub. Przeniosłem się z Błyskawicy Preczów do Kromołowa, grającego w tej samej lidze, aby pomóc drużynie w walce o utrzymanie.
Doświadczenie jest z pewnością atutem “Małego”, który w wieku 19 lat zadebiutował w ekstraklasie w barwach swojego macierzystego Zagłębia. Zagrał w dziewięciu meczach po czym w ramach służby wojskowej trafił do Gwardii Warszawa. W stolicy pół roku grał w drugiej lidze i cały sezon w trzeciej. Następnie wrócił do drugoligowego już Zagłębia, które niestety pogrążało się w coraz większym kryzysie. Swego czasu wielki klub zaliczył wtedy kolejny spadek, tym razem z drugiej ligi. Nie dane więc było bohaterowi niniejszego tekstu zagrzać na dłużej miejsca w zespole z rodzinnego miasta. Kolejnym, ale tym razem dłuższym przystankiem w karierze Piotra był trzecioligowy Górnik Wojkowice. Nadmienić należy, że śląska grupa trzeciej ligi zawsze należała do najsilniejszych.
– W Wojkowicach spędziłem ponad cztery sezony. Z roku na rok byliśmy wyżej w tabeli, aż w 1997 roku miejscowa kopalnia padła. Klub stracił źródło finansowania i zaczął się rozpadać
– opowiada Pawełek. – Wtedy sponsor, Bogdan Oliwa, chcąc odzyskać cześć zainwestowanych środków, zaproponował niektórym z zawodników transfery. Dobrze pamiętam, jak pewnego dnia w szatni zapytał, czy chciałbym zagrać w drugiej lidze. Oczywiście powiedziałem, że tak, bo wiedziałem, że dam sobie radę.
Nie od razu jednak Pawełek znalazł się w Świdniku. Najpierw pojechał do Włocławka, do zespołu ówczesnego beniaminka II ligi. Nie był to jednak fortunny wybór. – Okazało się, że mają tam problemy finansowe. Nie otrzymałem żadnego wynagrodzenia, a na domiar złego po dwóch meczach, w których zagrałem (z Hetmanem Zamość i Hutnikiem Kraków, oba przegrane) złapałem kontuzję. Odesłali mnie wtedy do domu z nogą w gipsie i z dwoma torbami. Wróciłem więc do domu, a kiedy wyleczyłem kontuzję pan Oliwa pojawił się z kolejną ofertą, tym razem z Avii – opowiada Pawełek.
Do Świdnika przyjechał na początku 1998 roku wraz z kolegą z Wojkowic Robertem Kobylińskim, także wychowankiem Zagłębia, który jednak nie zdecydował się na grę w Avii. – Klub na początek zapewniał zakwaterowanie w hotelu. Ja byłem kawalerem i odpowiadało mi to. Ale Robert był żonaty, miał dziecko ”w drodze”. Kiedy okazało się, że mieszkanie może otrzymać dopiero za pół roku, zrezygnował.
Piotr bardzo miło wspomina debiut w barwach żółto-niebieskich, który przypadł na mecz z jego poprzednim krótkotrwałym pracodawcą: – Ale byłem wtedy zmobilizowany! Strzeliłem im dwa gole, do tego oba głową, co raczej nieczęsto mi się zdarza (śmiech). Wygraliśmy łatwo 7:0, bo ekipa z Włocławka była słaba, mieli w składzie nawet juniorów. Po meczu ich kierownik drużyny kazał mi oddać dres, który otrzymałem we Włocławku. Odpowiedziałem mu, że chętnie, jak tylko otrzymam zaległe pieniądze. Na tym rozmowa się skończyła.
Właśnie w tej rundzie Avia odniosła jedyne w historii drugoligowych spotkań wyjazdowe zwycięstwo z Hetmanem Zamość. Bardzo długo zanosiło się na bezbramkowy remis, zegar wskazywał już 93 minutę, kiedy po akcji i dośrodkowaniu Mariusza Telki piłkę z bliska wepchnął do siatki Pawełek. Zorganizowana grupa kibiców Avii tego gola nie zobaczyła, bo wcześniej została wyekspediowana przez ochronę w drogę powrotną do domu. Piotr mówi skromnie: – Po prostu miałem szczęście znaleźć się w odpowidenim miejscu. Podanie było prosto na nogę, nie wypadało spudłować. Gdybym nie trafił, to Mariusz pewnie co chwila by mi to wypominał. Mieszkaliśmy przecież obok siebie w klubowym hotelu przy hali. W kolejnym sezonie dołączył do nas Ferdinand Chi-fon, z którym potem miałem okazję spotkać się na boisku w meczu Zapory Przeczyce z rezerwami Szczakowianki Jaworzno.
Na początku sezonu 1998/99 słabo spisujący się w II lidze świdniczanie pokonali u siebie Górnika Łęczna, co było sensacją, bo rywale zza miedzy mieli dużo silniejszy skład i zaczynali przejawiać już pierwszoligowe aspiracje. I tym razem bohaterem derbowego pojedynku, obok debiutującego w Avii bramkarza Sylwestra Janowskiego, był Pawełek – strzelec jedynej bramki. – To był chyba całkiem ładny gol. Uderzyłem zza 16 metrów, nawet nie za mocno i blisko środka bramki, tak że bramkarz chyba nie był bez winy. Miałem sporą satysfakcję, bo specjalnie na ten mecz przyjechała do mnie trójka znajomych z Sosnowca, a obserwatorem był mój dawny prezes z Zagłębia, Krzysztof Smulski – opowiada ”Mały”.

Piotr Pawełek (z lewej) w barwach Rekordu Bielsko Biała w sezonie 2010/11, w którym zdobył brązowy medal futsalowej Ekstraklasy.

Niestety ta wygrana oraz późniejszy kolejny derbowy sukces z Hetmanem nie były w stanie przysłonić faktu, że świdnicki klub popadał w coraz większy kryzys. Po rundzie jesiennej 1998 odeszło kilku podstawowych zawodników, a wśród nich i Pawełek. Najpierw trenował on z WKS Wieluń, ale ostatecznie powrócił w rodzinne strony. Od tamtej pory grał w wielu śląskich i zagłębiowskich klubach. Z Rekordem Bielsko Biała awansował do IV ligi. Przez 10 lat występował także w ekstraklasie futsalu, w której zobył 58 goli, najwięcej dla Rekordu, ale także dla Irexu Sosnowiec i Inpulsu Siemianowice. Z Rekordem w sezonie 2010/11 wywalczył brązowy medal, po czym zakończył grę w hali. Być może grałby w “halówce” dłużej gdyby nie weszły przepisy, które zabraniają łączenia występów w futsalu z grą na trawie.
– Bardzo miło wspominam pobyt w Świdniku. Pozdrawiam serdecznie wszystkich, którzy mnie tam jeszcze pamiętają
– kończy były gracz Avii, którego wciąż można zobaczyć w akcji na boiskach zagłębiowskiej klasy A.